We doen het allemaal wel eens: een spannend, leuk, interessant verhaal vertellen over een ander. De kinderen dus ook. Het is ook wel verleidelijk natuurlijk…… het laatste juicy nieuws van de groep doorvertellen. Maar is het ook onschuldig?

Jaarlijks wordt in september de week tegen Pesten georganiseerd door stichting school & veiligheid.

Dit jaar is het thema “Denk FF na! Als het om geklets gaat”.

Ondanks dat het vaak onschuldig begint, kan het verhalen (door)vertellen over een ander snel omslaan naar schadelijk gedrag, zoals roddelen, buitensluiten of pesten. En dit kan een grote impact hebben op degene waar de roddel overgaat, maar ook op de sociale veiligheid in de groep.

De slogan ‘Denk FF na!’ moedigt aan om even stil te staan.

In de snelheid waarmee verhalen verspreiden en vaak groter worden kan een korte pauze een groot verschil maken in jouw reactie. Dus “denk FF na” voordat je iets gelooft en verder verspreidt. Want welke impact heeft dit op de ander? Hoe wil je zelf met anderen omgaan? En wat hebben we hier als groep eigenlijk over afgesproken?

Impact van roddelen en pesten op de groep

Positieve groepsnormen dragen enorm bij aan de sociale veiligheid in de groep. Welke invloed heeft (anoniem) roddelen eigenlijk op het groepsklimaat? Roddelen kan al snel ten koste gaan van een ander. Naast de impact die dit heeft op het individu, zorgt het ook voor onveiligheid in de hele groep. Er ontstaat een sfeer waarin kinderen op hun hoede zijn: “Gaat de volgende roddel over mij?” Daardoor voelen kinderen zich minder vrij om zichzelf te zijn, passen zich soms aan en doen misschien ook sneller mee met roddels en pesterijen om erbij te horen. Uiteindelijk heeft dit impact en gaat het ten koste van de groepssfeer.

Positieve groep

We willen het allemaal: dat er een positieve sfeer heerst in de groep, dat kinderen prettig met elkaar omgaan en dat geen enkel kind te maken krijgt met pesten. Als pedagogisch medewerker speel je daarin een belangrijke rol. Samen met de kinderen werk je aan een veilige en respectvolle omgeving voor iedereen.

Typerend voor een positieve groep is het ontstaan van groepsnormen die iedere groep heeft.

Je kunt hierbij aan de volgende waarden denken:

• iedereen voelt zich veilig in de groep
• we respecteren elkaar
• we communiceren positief met elkaar
• we werken samen en helpen elkaar

Als pedagogisch medewerker krijg je veel te maken met groepsprocessen, het is daarom belangrijk  om te weten hoe deze processen verlopen.

Hierbij volgen we de stadia van groepsvorming van B. Tuckman (Amerikaans sociaal psycholoog).

1. Verkenningsfase

Deze fase verloopt meestal rustig, duurt één à twee weken bij nieuwe groepen, en wat korter bij groepen die elkaar al kennen.

Kinderen gaan zich nu oriënteren binnen de groep. Ze zijn  vooral bezig met zichzelf, hoe kom ik over bij anderen? Hoe gedraag ik mij? De kinderen zijn nog niet bezig met het vormen van een groep of verschillende groepjes. Als medewerker zorg je binnen deze fase voor een veilige en sfeervolle groep.

1. Conflictfase

Kinderen gaan elkaar uitproberen en kijken hoe er op wordt gereageerd.

Vooral de leiders laten van zich horen. Kinderen gaan hun mening geven en willen graag gehoord worden. Voor de verlegen, rustige kinderen is deze fase erg druk. Er ontstaan verschillende botsingen en ruzietjes binnen de groep. Als pedagogisch medewerker zorg je binnen deze fase voor de juiste oplossingen, je laat de kinderen weten dat conflicten bij het leven horen, maar dat je die altijd moet oplossen. Als medewerker laat je het juiste voorbeeldgedrag zien en zoek je samen met de kinderen naar de juiste oplossingen.

1. Groepsnormen ontwikkelen

De verschillende groepjes ontstaan. De posities van de kinderen zijn bepaald.

Hier komen de leiders naar voren die in de vorige fase ontstaan.

De leiders leggen de groepsnormen vast en iedereen hoort zich hier eigenlijk aan te houden.

Als medewerker moet je binnen deze fase zorgen voor positieve groepsnormen, dit doe je al voordat de leiders deze normen bedacht hebben. Ook zorg je ervoor dat de leiders een positieve rol krijgen, binnen het vermijden van ongewenst gedrag.

1. Samen in harmonie spelen

Bij een groep die nieuw is duurt dit ongeveer anderhalf tot twee maanden. Bij een groep die elkaar al kent kan deze fase al na twee weken ingaan.

De groep keert naar de vorige fases terug als er bijvoorbeeld een nieuw kind in de groep komt, na een lange vakantie of als er een ingrijpende gebeurtenis plaatsvindt.

Het vormen van een groep is een continue proces. En deze groep moet je als pedagogisch medewerker ook altijd “onderhouden”.

5. Afscheid nemen

De kinderen uiten zich op verschillende manieren als duidelijk wordt dat de groep uit elkaar gaat.

In de ene groep zullen kinderen het heel jammer gaan vinden en bij een andere groep begint het mopperen weer. Binnen deze fase kunnen ook de groepsnormen gaan vervagen, dit gebeurt vooral bij de oudere kinderen.

Als pedagogisch medewerker zorg je ervoor dat de kinderen zich toch aan de groepsnormen blijven houden.

Bij elke fase hoort een bepaald verloop. Als je niet zou ingrijpen, volgt dat verloop de wetten van de groepsdynamica.

Door te anticiperen op het verloop, kun je het proces ombuigen ten gunste van een goed groepsklimaat. Dat laatste is handig, want dat betekent dat je na een tijdje een gezellige, goed werkende groep hebt. En in een goed werkende groep met een fijne sfeer heb je minder kans op probleemgedrag.

Tips om pesten te voorkomen

• Neem de tijd voor de groepsvorming en leer elkaar kennen.
• Creëer een warme band met de kinderen.
• Stel een positieve groepsnorm, wees hierin een voorbeeld en zorg dat je deze bewaakt.
• Houd de dynamiek van de groep continu in de gaten.
• Houd goed contact met ouders

Tips om positieve groepssfeer te creëren

• Als pedagogisch medewerker ben je een rolmodel, laat het juiste voorbeeldgedrag zien.
• Neem de kinderen zoals ze zijn, toon respect.
• Begin in de verkenningsfase al met het ontwikkelen van de groepsnormen. In het begin van het groepsproces kun je zorgen dat de groep tot positieve normen komt. Dit doe je onder andere door te praten  over wat “goed” is  in de groep en door dat goede voor te  doen.
• Maak samen met de kinderen de groepsafspraken over hoe je met elkaar omgaat.
• Herhaal de afspraken regelmatig. Als zich incidenten voordoen, verwijs dan naar de afgesproken regels. Zorg er dus voor dat de regels niet “zomaar een velletje aan de muur zijn.”
• Zorg voor samenwerkingsactiviteiten.

In een veilige omgeving is er een open cultuur, waarin ook onveiligheid bespreekbaar is. Dus laten we het beestje bij de naam noemen: Roddelen. Buitensluiten. Pesten. Denk FF na!

Maak bewuste keuzes in je eigen handelen. Doe je mee? Of zeg je ‘nee’!

https://www.weektegenpesten.nl/lesmateriaal/openingsvideo-denk-ff-na/